Coach in Control optimaliseert de prestaties van toekomstige Olympische schaatsers

Aan het woord is Johan de Jong, projectleider en verbonden als lector aan de Hanzehogeschool op het gebied van praktijkgericht sportwetenschap: ‘Al jaren doen wij onderzoek naar sportprestaties en het bevorderen daarvan, in hechte samenwerking met mensen uit de praktijk. Hoe je de belasting van individuele sporters in kaart kan brengen aan de hand van metingen, is al uitgedokterd. Maar hoe je de balans tussen belasting en belastbaarheid kan sturen, is minder ontwikkeld. Met andere woorden: een sportcoach kan wel over een enorme hoeveelheid relevante data beschikken, maar weet vaak niet precies hoe die te interpreteren zijn, of heeft hier geen tijd voor – en dus ook niet hoe die zijn training zo kan aanpassen, zodat een sporter niet overbelast noch te weinig geprikkeld wordt of geblesseerd raakt. Een goede trainingsbelasting van jongs af aan is uiteraard essentieel in de weg naar Olympische topprestaties. Daarom is dit een goed project waarbij de coach zo goed mogelijk ondersteunt wordt in de interpretatie van de data en weer terug “in control” is.

Volop data, geen tijd voor een analyse

De Jong en zijn vakgenoten merken dat er onder schaatscoaches in de subtop, met wie zij al eerder projecten uitvoerden, behoefte bestaat aan een handige, snelle manier om data te duiden en om te zetten naar onderbouwde trainingsaanpassingen. Eén van hen is Simon Kuipers, voormalig (en Olympisch) topschaatser en tegenwoordig werkzaam als coach binnen de Thialf Academy, waarbinnen hij talentvolle schaatsers uit de hele wereld onder zijn hoede heeft: ‘Naast het vinden van een manier om objectieve data te gebruiken voor het maken van trainingsschema’s merkte ik ook dat het soms lastig was om niet-meetbare factoren, zoals een gevoel van uitputting of stress, te achterhalen en hierop de trainingen aan te passen. Harde data, zoals de lengte van een training en de hoogte van de hartslag, zijn waardevol, maar hoe een sporter zich voelt, is minstens zo belangrijk. Maar hoe konden wij die objectieve en subjectieve factoren samenbrengen zonder daar al te veel tijd aan te besteden?’

Inge Stoter, manager Innovatielab Thialf: “Om deze vraag van Simon Kuipers, te beantwoorden hebben we in dit project iets unieks gedaan. We hebben aan de ene kant de kennis uit de topsport opgehaald, om de best practice voor trainingsmonitoring te bepalen. De kennis uit de topsport hebben we daarna gekoppeld aan de behoefte van de doelgroep coach (niveau 3 of 4). De Fontys Hogeschool was daarbij de partner die veel ervaring had met het ophalen van behoefte voor online toepassingen en heeft meer dan 35 coaches bevraagd om de behoefte te bepalen. Samen met de wetenschappelijke experts op het gebied van trainingsmonitoring van de aangesloten hogescholen en universiteiten is het meest ideale plan uitgeschreven voor een dashboard, onderzoek en onderwijsprogramma. Uitvoering hiervan vond uiteraard plaats in het schaatshart van de wereld, Thialf,”

De Jong: ‘Dit dashboard, dat we in 2020 hebben ontwikkeld, is een online omgeving die aangesloten is op het platform van Sport Data Valley. Sport Data Valley richt zich op de analyse en onderzoek van data rond sport en bewegen, een ideale samenwerkingspartners dus. In het coach in control dashboard op Sport Data Valley worden data van individuele sporters geautomatiseerd en betekenisvol gerapporteerd, gevisualiseerd en beschikbaar gemaakt voor trainers en coaches. Daarnaast hebben we een scholingsmodule ontwikkeld, zodat de coaches ook leren hoe ze de data het beste kunnen interpreteren.’

Objectieve én subjectieve data

Kuipers: ‘Parameters die op het dashboard binnenkomen, zijn dus niet alleen harde data, maar ook bijvoorbeeld wellness - hoe voelt de sporter zich, readiness to train – hoeveel zin heeft de sporter in een training, en RPE oftewel rating of perceived exertion – hoe zwaar was de training. De sporter vult die elke ochtend in en ik krijg de resultaten vóór de training binnen. Dat is enorm waardevol. Niet alleen kan ik met die combinatie van gegevens de training aanpassen waar nodig, maar ook biedt het een manier om met de sporters in gesprek te gaan. Waarom geeft een sporter bijvoorbeeld een ‘1’ als het gaat om wellness? Zeker omdat wij meerdere schaatsers begeleiden – en door Covid ook soms op afstand – is het niet altijd mogelijk om continu zicht te hebben op wat er bij de sporters leeft. De informatie die uit het dashboard volgt, biedt dus een mooi aanknopingspunt om met hen in contact te blijven over niet noodzakelijkerwijs aan de sport gerelateerde onderwerpen die wel impact op de prestaties kunnen hebben.’

De Jong: ‘Steeds hebben we contact met de coaches. Voldoet het dashboard? Zijn er nog aanpassingen nodig? Wat werkt wel en wat werkt nog niet zo goed? Binnenkort updaten we het dashboard weer mede op basis van de laatste feedback van de coaches.’

De toekomst: ook voor andere cyclische sporten?

De Jong: ‘Op dit moment gebruiken voornamelijk schaatscoaches de tools, maar het concept is ook getest met een aantal andere cyclische sporten, namelijk hardlopen en roeien. Voor deze cyclische sporten blijkt het dashboard en het onderwijs ook grote potentie te hebben. Project partner NOC*NSF is enthousiast over de combinatie van enerzijds het dashboard en anderzijds het scholingsaspect zodat de coaches ook geschoold worden in het toepassen van het dasboard. Onder meer in samenwerking met hen willen we het dashboard en de scholingsmethode graag uitrollen over andere takken van sport.’

In juni 2022 loopt het tweejarige project, voornamelijk gefinancierd met een RAAK-publiek-subsidie van € 300.000, ten einde. Voor De Jong, Kuipers en andere betrokkenen betekent dit allerminst dat zij dan willen stoppen met het verder ontwikkelen of gebruiken van het dashboard.

De Jong: ‘Net als elk ander product heeft ook het dashboard zo nu en dan een upgrade nodig. Dat doen wij nu ook al, steeds in samenspraak met de gebruikers. Soms is dat een uitdaging. Als onderzoeker doen we het liefst grondig onderzoek, terwijl de coaches bij voorkeur zo snel mogelijk veranderingen willen doorvoeren. Niettemin willen alle partijen niets liever dan dit project doorzetten. Op welke manier is nu nog niet geheel duidelijk maar hier wordt de komende maanden hard aan gewerkt. Maar de kennis en kunde die we met dit project hebben ontwikkeld, willen we in elk geval blijven gebruiken en delen met de praktijk via de netwerken van Topsport Noord, NOC*NSF en Sport Science & Innovation Groningen.’

Stoter: “Door niet alleen de topsportcoach, maar ook de junioren- en breedtesportcoach meer in controle te laten zijn van data en trainingsbelasting bereiken we met wetenschappelijke kennis nu ook de bredere laag van de topsportpiramide en hebben we impact op de deelnemers op de volgende Olympische Spelen. Of in het geval van een aantal (Belgische) deelnemers van de Thialf Academy mogelijk al in Beijing 2022!”

Meer weten?
Meer weten over deze innovatie of wilt u ook innoveren op het gebied van de schaatssport, neem dan contact op met Inge Stoter, Innovatielab Thialf, Innovatielab@thialf.nl.