Innovatie in de schijnwerpers: Sportpark de Neul in Sint-Oedenrode

We krijgen steeds meer te maken met extremen in het klimaat, te veel regen of juist te weinig. De (kunst)grasvelden op sportparken in Nederland hebben daar last van. De velden van Sportpark de Neul in het Brabantse Sint-Oedenrode in het bijzonder. ‘Het sportpark ligt in een beekdal, iets lager dan de omgeving en er zit leem in de ondergrond’, schetst Hans Roelofs, adviseur ruimte en water stedelijk gebied van Waterschap De Dommel. ‘Alles bij elkaar maakt het sportpark kwetsbaar voor wateroverlast.’

Het complex van voetbalclub RKSV Rhode wordt grotendeels omringd door rivier de Dommel. Door de ligging tussen de Dommel en de Dommelarm kampt het sportpark met hoge grondwaterstanden, wat leidt tot drassige en vaak onbespeelbare velden. In de zomer komen de velden door droogte juist water tekort.

Verhuizen of blijven

De gemeente Meierijstad had twee opties voor ogen: het sportpark in zijn geheel verplaatsen naar een andere locatie of een oplossing vinden in de huidige natuurrijke omgeving. Verplaatsen was financieel onmogelijk, dus de keuze om het sportpark te renoveren werd snel gemaakt. Dat moest dan wel zo klimaatbestendig en waterrobuust mogelijk worden aangepakt. De gemeente schakelde adviesbureau Newae in.

Jeroen van de Ven, projectleider bij Newae op het gebied van Sport en Groen, schetst Sportpark de Neul als een ‘unieke locatie die een aantal uitdagingen had’. ‘Wij zeiden direct dat we Waterschap De Dommel nodig hadden’, zegt Van de Ven. Eén van de eisen van het waterschap was dat wanneer de rivier buiten zijn oevers treedt, het sportpark als waterberging blijft gelden voor het hele gebied.

‘Wij zagen daar wel een oplossing voor, maar we zeiden dat we het wel maar op één manier konden doen. We moesten alle partijen erbij betrekken. Iedereen moest meedenken over de innovatieve constructies. Het idee is dat het gebied bij veel regenval het water kan opvangen zodat er maximaal gebruik kan worden gemaakt van het water in droge periodes. En als er dan eventueel toch een overschot aan water is, moet er een manier zijn om het water vertraagd af te voeren. Dat is heel globaal hoe we dit project hebben aangevlogen.’

'Het bouwteam'

Binnen anderhalf jaar was de gehele constructie van voorontwerp tot uitvoering geregeld. ‘Wij hebben zo snel mogelijk archeologisch- en milieuonderzoek laten doen’, vertelt Van der Ven. ‘Het rondkrijgen van de vergunningen kost veel tijd, daarom hebben we dat meteen in gang gezet. We zijn ook vrij snel een aanbestedingstraject gestart. Daarna zijn we om de tafel gegaan met het Waterschap, de gemeente, de vereniging en de aannemer TopGrass BV. Dat is ‘het bouwteam’. Dat gebeurt niet zo vaak als ik het vergelijk met andere projecten’, benadrukt de projectleider, gespecialiseerd in aanleg en onderhoud van natuurgrasvelden.

‘Dat heeft enorm veel tijdwinst opgeleverd’, concludeert ook Roelofs van Waterschap De Dommel. ‘We konden letterlijk met elkaar ideeën bespreken en direct schakelen. Dat is veel makkelijker dan wanneer iemand een bepaald ontwerp heeft, dat moet sturen naar alle partijen, vervolgens moet wachten op reactie en het uiteindelijk aangepast terugkrijgt. We hadden alle specialisten aan tafel zitten.’

Waterbergingssysteem

Sportpark de Neul is binnen een mum van tijd omgetoverd tot ‘Blauw Sportpark’ – een sportpark die duurzaam is aangelegd en waterneutraal is. Er zijn diverse aanpassingen gedaan (zie onderstaande video), waarvan de meest bijzondere het waterbergingssysteem onder de kunstgrasvelden. In totaal kan tot 2500 m3 water onder de velden worden geborgen. Het opgevangen water wordt gebruikt voor de bewatering van natuurvelden.

‘De drainage onder een kunstgrasveld is vaak gericht om water zo snel mogelijk af te voeren’, legt Roelofs uit. ‘Logisch ook, want de velden moeten na een hevige bui binnen een paar uur bespeelbaar zijn. Alleen soms werkt het drainagesysteem te snel bij kleine buitjes.’ Dan hoeft het systeem dus eigenlijk geen water af te voeren. ‘In sommige gevallen in Nederland ligt er een redelijke ondergrond, maar bij De Dommel op hoge zandgronden, werkt dat verdrogend voor het kunstgras. Door een simpele constructie van peilsturing op de drainage te zetten geven we het water de kans om te kunnen infiltreren.’

Daarnaast is de sportverlichting vervangen voor duurzame ledverlichting. ‘Het bouwteam’ heeft volledig ingespeeld op de klimaatafspraken van het Deltaplan, waarbij het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen gezamenlijk de ambitie vast heeft gelegd om Nederland in 2050 zo goed mogelijk klimaatbestendig en waterrobuust in te richten.

Binnen anderhalf jaar en binnen budget

De gemeente Meierijstad is zeer tevreden de renovatie van het sportpark. ‘Geweldig hoe voetbalclub Rhode, Waterschap, gemeente en externe adviseurs met elkaar hebben samengewerkt’, zegt Coby van der Pas-van Nuland, wethouder Sport, Onderwijs, Recreatie & Toerisme en Leefbaarheid in onderstaande video. ‘Een resultaat wat er mag zijn, want het is innovatief, duurzaam en het geeft een geweldige invulling aan de sportfunctie van de gemeente Meierijstad. En dat in anderhalf jaar en binnen budget, super!’

In 2018 was de renovatie klaar. Newae en Waterschap De Dommel hebben in de tussentijd niet stilgezeten, vertelt Roelofs. Het duo is in gesprek met meerdere gemeenten. Roelofs: ‘We zijn nu bezig met een project in het verlengde van Blauwe Sportparken. We kijken of we het afwatersysteem van bestaande kunstgrasvelden onder de loep kunnen nemen om die daar waar mogelijk te kunnen voorzien van zo’n soortgelijke peilsturing.’

‘Het maakt niet uit of het een groot of klein project is’, vult Van der Ven aan, die net als Roelofs aangeeft advies te willen geven aan andere gemeenten. ‘Het concept blijft hetzelfde.’