Dat Nederland goed is in roeien, lieten ‘we’ wel zien tijdens de afgelopen Olympische Spelen in Parijs met vier gouden, drie zilveren en een bronzen plak. De TU Delft hield zich daarvoor al bezig met het aanpassen van het roeiblad om nog sneller te gaan. Als een van de winnaars van de challenge Circulaire Sportmaterialen gaat Flowmatters, een spin-out van de TU Delft, nu verder met het ontwikkelen van een duurzaam roeiblad. Onderzoeker hydrodynamica Arnoud Greidanus vertelt alles over deze innovatie.
Wat houdt jullie innovatie in?
‘Roeibladen worden traditioneel gemaakt van composieten van carbon-vezels en epoxy-harsen. Die zijn niet afbreekbaar. Voor de lijmverbindingen komen bovendien giftige dampen vrij bij het gebruik ervan. Bij de ontwikkeling van andere roeibladen hebben we al voorzichtig geëxperimenteerd met biologisch afbreekbare materialen, maar had dit niet de focus. Met deze subsidie gaan we nieuwe prototypes ontwikkelen en testen waarbij het roeiblad zoveel mogelijk uit natuurlijke vezels, zoals hennep, bamboe en vlas bestaat en kijken we naar een alternatief voor epoxy.’
‘Daarnaast volgt uit ons eerdere onderzoek dat met het nieuwe roeiblad de impact op de lage rug bij het starten van een haal minder is. Tweederde van de roeiers die minimaal één keer per week roeien heeft last van de lage rug gedurende één seizoen. Dat is substantieel meer dan de een derde onder niet-roeiers. We gaan onderzoeken of die rugpijn ook bij langdurige roeibewegingen uitblijft.’
Waarom hebben jullie de challenge Circulaire Sportmaterialen gewonnen?
‘Met ons eerdere onderzoek hebben we al laten zien op de goede weg te zijn. Dankzij onze aanpassingen aan het roeiblad verbeterde de prestatie van de roeiers, omdat zij minder vermogen hoeven te leveren voor hetzelfde resultaat. Daarbij blijkt uit het veldonderzoek dus ook dat de roeiers minder rugklachten ervaren. De duurzaamheidsslag is in feite dus stap drie, waarbij we kunnen voortbouwen op de ingeslagen weg en de expertise die we daarbij hebben opgedaan. Daarnaast is ons plan in mijn ogen realistisch.’
'Er wordt als het gaat om sportmaterialen steeds meer nagedacht over het gebruik van duurzame materialen en het verlengen van de levensduur van producten. De internationale roeifederatie WorldRowing is nog niet zover dat ze eisen stellen aan roeimaterialen op het gebied van duurzaamheid, maar dat is naar ik verwacht en hoop een kwestie van tijd.’
Hoe is het project tot stand gekomen?
‘Roeiriemen worden vaak in zijn geheel inclusief het roeiblad weggegooid als de steel van de roeiriem minder stijf is. De roeiriem is daarmee afgeschreven, terwijl het roeiblad nog prima functioneert. Het roeiblad en de roeiriem zijn nagenoeg onomkeerbaar gekoppeld door verlijming met epoxy. Dat kan anders, denken wij. Net als het produceren van het blad met natuurlijke in plaats van chemische materialen. Bovendien wordt er als het gaat om sportmaterialen steeds meer nagedacht over het gebruik van duurzame materialen en het verlengen van de levensduur van producten. De internationale roeifederatie WorldRowing is nog niet zover dat ze eisen stellen aan roeimaterialen op het gebied van duurzaamheid, maar dat is naar ik verwacht en hoop een kwestie van tijd.’
Wat voor stappen hebben jullie doorlopen?
‘In september 2024 zijn we officieel gestart met het challenge-project, dat een jaar duurt. De vorm van het roeiblad is al aangepast en er is dus ook al geëxperimenteerd met – in dit geval – vlas. We testen verschillende combinaties van materialen uit en kijken wat dat doet met de stijfheid van het blad in vergelijking met de klassieke roeibladen. Duurzaamheidskeuzes mogen namelijk niet ten koste gaan van de kwaliteit van het onderdeel van de roeispaan. We testen dat in het lab, als het net is gemaakt, en ook wat het doet na lange tijd gebruikt te zijn. Is de stijfheid nog even goed?’
Wat gaat er nu gebeuren? Wat zijn de vervolgstappen?
‘Als we verschillende prototypes klaar hebben, gaan we het veld in om de roeibladen door de roeiers te laten testen. Nu doen ze dat al sporadisch, maar later dit jaar ontwikkelen we een concreet testprogramma. Daarbij kijken we wat de prototypes doen met hun prestaties en rugbelasting, zowel op korte als op lange termijn.’
Wat moeten mensen met een vergelijkbaar innovatief idee doen om ook een project op poten te zetten?
‘Zorg dat je bij veel mensen uit het veld of met verstand van zaken informatie ophaalt en spart, zonder jouw hele idee prijs te geven. Heb je eenmaal een aantal puzzelstukjes bij elkaar verzameld, begin dan om een gegeven moment gewoon met ontwikkelen en testen. Op papier kan je toch niet alles uitdokteren en in de praktijk loop je vanzelf weer tegen zaken aan die je verder moet uitdenken. Specifiek als het om het onderwerp circulariteit gaat, heb ik veel gehad aan mijn deelname aan een CIRCO Track. Een driedaags programma, wat mijn ogen heeft geopend over wat circulair inhoudt. Het is niet alleen hergebruiken, maar ook materialen een langer leen geven en een circulair business model bedenken.’
