Altijd precies op de goede plek klaarstaan om de bal van de tegenstander terug te slaan, is de droom van iedere tennisser. Toch lukt dat vaak niet. Daarom ontwikkelden de KNLTB en SportImproVR in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam een manier om het kijkgedrag van je tegenstander te lezen. Een VR-bril stelt een tennisser in staat om te oefenen met het interpreteren en daarmee voorspellen van hoe een ander serveert. In de afgelopen maanden hebben de bedenkers nieuwe stappen gezet. Aldo Hoekstra, embedded scientist bij de KNLTB, praat ons bij.
Hoekstra: ‘Beter leren voorspellen waar de bal heengaat, is de kern van waar het project Tennis ImproVR om draait. Met een VR-bril op en een controller in de hand oefen je als tennisser met retourneren. De serveerder serveert in allerlei richtingen en met verschillende snelheden en rotaties. Eerst hebben we dit met recreatieve spelers getest en daarna met een groep van de beste jeugdspelers.’
De twijfel over het realisme van tennis in Virtual Reality ebt al gauw weg, geeft Fedde Buinink namens de KNLTB aan. ‘Ter illustratie: sommige deelnemers probeerden tevergeefs de snaren van het tennisracket recht te strijken. Vervolgens kwamen zij erachter komen dat zij niet daadwerkelijk een tennisracket, maar alleen een controller in hun handen hadden.’
De onderzoekers, waaronder Hoekstra, maten de verschillen tussen het reageren op een service vóór en na de VR-training. ‘Dat deden we op de baan. Daar heb je immers met echte tegenstanders te maken van wie je op voorhand niet waar ze de bal naartoe slaan. De uitkomsten waren zeer positief. Bij alle groepen bleek het kijkgedrag en vooral de reactiesnelheid verbeterd en daarmee ook de mate waarin spelers in staat zijn om een bal te retourneren.’
Structureel gebruik
Om nog meer winst uit de VR-bril te halen, voegden Hoekstra en zijn team nieuwe elementen aan het systeem toe. ‘Tennis ImproVR maakt gebruik van wat men in de wetenschap temporal occlusion noemt. Concreet houdt dat in dat visuele informatie op bepaalde momenten van de speler wordt ontnomen. In de VR-training ervaren de spelers dat de bal en de serveerder zullen verdwijnen op het raakpunt van de service. Vervolgens moet de speler met de controller kiezen in welke richting de service zal gaan. Deze uitdagende nieuwe trainingsprikkel zorgt ervoor dat je beter leert kijken en anticiperen. In eerste instantie in virtual reality; en daarna natuurlijk ook op de tennisbaan.’
Hoekstra vervolgt: ‘Voor de ene tennisser is het moeilijker om een inschatting te maken van waar de bal terecht komt op basis van het kijkgedrag dan voor de ander. Daarom is het nu ook mogelijk om de bal stop te laten zetten op het moment dat die al even onderweg is of zelfs al boven het virtuele net hangt. Hoe dichterbij de bal, hoe makkelijker het is om te voorspellen waar die belandt natuurlijk. De minder geoefende speler haalt daardoor uiteindelijk meer uit het trainen met de bril op. We raken dus steeds beter in staat om maatwerk te leveren voor iedereen.’
De resultaten zijn zodanig positief dat de KNLTB de VR-bril structureel wilt inzetten. Buinink: ‘En niet alleen voor de jeugd, maar op termijn ook voor de heren en dames die op topniveau tennissen. We verwachten dat het op alle niveaus tot beter kijkgedrag leidt. Daarbij is het een mooie manier om door te trainen als je geblesseerd bent. Zo zijn de eerste voorbeelden op het NTC in Amstelveen al zichtbaar, waar een langdurig geblesseerde atlete onlangs op eigen initiatief trainde in de virtuele omgeving. Hiermee kunnen we een aantal prikkels van een tennistraining nabootsen, zonder het lichaam fysiek te veel te belasten.’
Ieder op zijn eigen niveau
De ambities van de KNLTB en SportImproVR reiken verder. Hoekstra: ‘We blijven het systeem doorontwikkelen. Zo is de VR-bril nu nog niet draadloos. Dat is wel een wens voor de nabije toekomst. Ook willen we nog meer types en niveaus van serveerders toevoegen. Zo kan bijvoorbeeld een dertienjarige virtueel oefenen tegen iemand van gelijk niveau of net iets sterker. Als je die leeftijd hebt, heb je er weinig aan om de service van een toptennisser als Botic van de Zandschulp te retourneren.’
Tijdens de Davis Cup wedstrijden tussen Nederland en Slowakije in Groningen en het ABN AMRO Open in Rotterdam afgelopen februari maakte het brede publiek al kennis met de VR-bril. ‘Dat was voor veel bezoekers een leuke manier om op deze innovatieve wijze te tennissen. Uiteindelijk is de bril zowel voor toptennissers als breedtesporters bedoeld. Want op welk niveau je ook speelt: iedereen kan erop vooruitgaan als je beter weet wat je tegenstander van plan is.’
Meer informatie
Op 10 juni 2022 probeerde presentator Gregory Sedoc de VR-training uit in het programma Sportlab Sedoc. Kijk deze aflevering hier terug.
Neem voor meer informatie over Tennis ImproVR contact op met Aldo Hoekstra via a.hoekstra@knltb.nl.
